Definicja danych osobowych

W rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny (PESEL, NIP, REGON itp.) albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne (znamiona, blizny, tatuaże itp.), fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.

Zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

GIODO o ochronie danych osobowych w Kościele

Od dnia 25 maja 2018 roku we wszystkich krajach należących do Unii Europejskiej zacznie być stosowane Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych 2016/679 (RODO).

Co to zmienia w informacjach zamieszczanych na parafialnej stronie internetowej? Czego w związku z zaostrzeniem prawa nie wolno robić np. na portalach społecznościowych?

Intencje mszalne:
Intencje mszalne można publikować w periodykach informacyjnych (np. gazetkach parafialnych) przeznaczonych do użytku wewnętrznego, lecz wówczas na gazetce winna być zamieszczona informacja: „do użytku wewnętrznego”, o ile w poszczególnych przypadkach zainteresowani nie prosili o ich nieujawnianie. Z kolei w Internecie można publikować dane osobowe tylko za zgodą zainteresowanych. Internet jest bowiem „miejscem publicznym”. Dotyczy to zarówno osób w intencji których aplikowana jest msza św. oraz zamawiających intencję.

Czy dane osób zmarłych podlegają ochronie przewidzianej w ustawie o ochronie danych osobowych:
Ustawa o ochronie danych osobowych określa zasady postępowania przy przetwarzaniu danych osobowych oraz prawa osób fizycznych, których dane osobowe są lub mogą być przetwarzane. Ustawę stosuje się zatem tylko do danych osobowych osób fizycznych. Zgodnie z powszechnie obowiązującą wykładnią osobą fizyczną jest człowiek uczestniczący w stosunkach prawnych. Zdolność prawna człowieka, a tym samym zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków ustaje z chwilą jego śmierci. Osoba zmarła nie może być podmiotem praw i obowiązków w stosunkach prawnych i nie może być uznana za osobę fizyczną.

W związku z powyższym ustawa o ochronie danych osobowych ma zastosowanie tylko do przetwarzania danych osobowych osób żyjących. Niemniej w przypadku wykorzystania danych osób zmarłych osobom bliskim przysługuje moralne prawo decydowania o przetwarzaniu danych osoby zmarłej. Natomiast, gdy dobra osobiste tj. na przykład kult pamięci o osobie zmarłej, by zostały naruszone osobom bliskim dla osoby zmarłej przysługuje prawo wystąpienia z powództwem cywilnym do sądu.

Zapowiedzi przedślubne:
Wolno (bez zgody zainteresowanych) zamieszczać informacje, które wynikają z obowiązku kanonicznego parafii, np. zapowiedzi przedślubne, ale tylko w formie przewidzianej przez prawo kanoniczne, czyli w przypadku zapowiedzi tylko imiona, nazwiska i parafie zamieszkania narzeczonych, w gablocie ogłoszeń parafialnych lub poprzez ogłoszenie ustne z ambony. Nie można zapowiedzi opublikować przez Internet, ani w gazetce parafialnej (chyba że za zgodą zainteresowanych).

Sakramenty święte i sakramentalia:
Informacje o osobach nowo ochrzczonych, w tym tzw. „roczkach” oraz o osobach, które przyjęły I Komunię Świętą, sakrament bierzmowania, zawarły kanoniczny związek małżeński lub zmarły można publikować w periodykach informacyjnych (np. gazetkach parafialnych) przeznaczonych do użytku wewnętrznego, lecz wówczas na gazetce winna być zamieszczona informacja: „do użytku wewnętrznego”, o ile w poszczególnych przypadkach zainteresowani nie prosili o ich nieujawnianie. Z kolei w Internecie w wymienionych sprawach można publikować dane osobowe tylko za zgodą zainteresowanych.

Informacje o darczyńcach i podziękowania:
Informacje o darczyńcach i podziękowania można publikować w periodykach informacyjnych (np. gazetkach parafialnych) przeznaczonych do użytku wewnętrznego, lecz wówczas na gazetce winna być zamieszczona informacja: „do użytku wewnętrznego”, o ile w poszczególnych przypadkach zainteresowani nie prosili o ich nieujawnianie. Z kolei w Internecie można publikować dane osobowe darczyńców i podziękowania tylko za zgodą zainteresowanych.

Plany, grafiki oraz inne zestawienia i informacje:
Plany wizyt duszpasterskich (kolędy), grafiki np. sprzątania kościoła oraz inne zestawienia wymagające określenia np. grupy osób wolno sporządzać i publikować tylko z wykorzystaniem nazw ulic i numerów porządkowych posesji, a bez używania imion i nazwisk. Chyba, że posiada się pisemną zgodę osób, których danymi w tych celach zamierzamy się posłużyć.

Wykorzystując dla celów duszpasterskich nazwy ulic i numery porządkowe posesji najbezpieczniej jest jednak zachować ich pełną istniejącą ciągłość, aby poprzez wykluczenie jakiegoś numeru (numerów) nie wskazać na np. przynależność wyznaniową – w tym przypadku inną niż Kościół rzymskokatolicki – ale również objętą zakazem przetwarzania jako dane wrażliwe.

Również wszelkie informacje dotyczące np. organizatora – kierownika pielgrzymek, miejsca zbiórek w terenie (np. na modlitwę przy krzyżu przydrożnym) itd. należy wskazywać bez publikacji danych osobowych, jeżeli osoba której one dotyczą nie wyrazi na to zgody. W przypadku, gdy ma zostać opublikowane nazwisko rodziny wszyscy jej pełnoletni członkowie zamieszkujący pod danym adresem winni wyrazić zgodę. Zgoda jednej osoby lub zgody z pominięciem kogokolwiek jw takim przypadku jest nieobowiązująca.

Listy i wykazy:
Bez zgód wszystkich osób zainteresowanych nie wolno publikować w internecie danych osobowych dotyczących np. członków rady parafialnej, róż różańcowych lub innych grup duszpasterskich itp.. Na tej samej zasadzie nie wolno też publikować imion i nazwisk ministrantów, oazowiczów, członków scholi, dzieci pierwszokomunijnych, młodzieży przygotowującej się do sakramentu i bierzmowanej itd.

Informacje o osobach publicznych i osobach prywatnych:
Wolno w dowolnej formie (również w Internecie) zamieszczać informacje o tzw. osobach publicznych, czyli pełniących funkcje publiczne, ale ujawniane o tych osobach informacje mogą dotyczyć jedynie zakresu ich działalności publicznej. Natomiast dane osób prywatnych niezależnie od formy można ujawniać tylko za ich zgodą.

Co to oznacza, że wolno ujawniać informacje mogą dotyczyć jedynie zakresu działalności publicznej? Znaczy to, że w konkretnym miejscu i czasie (np. w kościele) określona osoba może występować w dwóch rolach. Dlatego tzw. osoba publiczna dopóty zachowuje swą prywatność, dopóki jej obecność w kościele wiąże się z wypełnianiem osobistych potrzeb religijnych.Natomiast, gdy w liturgii lub innej uroczystości kościelnej uczestniczy wypełniając swój mandat (urząd), zaś szczególnie wówczas, gdy występuje publicznie (np. przemawia) wówczas dana osoba taje się tzw. osobą publiczną.

Te istotne różnice należy dostrzegać szczególnie wówczas, gdy parafianinem jest np.wojewoda, prezydent miasta, burmistrz, wójt lub sołtys. Każda z tych osób dopóty jest osobą prywatną dopóki nie wystąpi publicznie w związku z wypełnianą funkcją (z mianowania lub wyboru).

Może być i taka sytuacja, że jakaś osoba wypełniająca osobiste potrzeby religijne tylko przez chwilę stanie się tzw. osobą publiczną, a wówczas przed np. publicznym wystąpieniem oraz zaraz po nim jest osobą prywatną. Dlatego jest najlepiej, gdy dana osoba sama się określi czy uczestniczy np. w liturgii jako np. sołtys Iksiński, czy parafianin (pan) Iksiński.

Publikacja wizerunku osób na fotografiach:
Zdjęcia z publicznych wydarzeń można publikować w dowolnej formie tylko w planach ogólnych tzn. jako zgromadzenie, tłum czyli większy zbiór osób. Natomiast fotografie poszczególnych osób (np. wyodrębnianych z tłumu) można publikować tylko za ich zgodą, a w przypadku osób nieletnich (dzieci i młodzieży) za zgodą ich przedstawicieli ustawowych. Chyba, że chodzi o tzw. osoby publiczne – ich wizerunki można publikować na tych samych zasadach, jak informacje o tychże osobach. Trzeba też pamiętać, że osoby towarzyszące tzw. osobie publicznej – kimkolwiek by one nie były (rodzina, znajomi itp.) zawsze zachowują status osób prywatnych. W sposób szczególny dotyczy to dzieci.

Zasada wykonywania fotografii:
Zdjęcia, ktore mają być publikowane nie mogą być wykonane w sposób sugerujący związek fotografowanej osoby lub np. pojazdu z określonym miejscem lub konkretną osobą. Dlatego nie wolno publikować wizerunku osób na tle np. zakładu karnego, lokalu gastronomicznego mającego złą reputację, agencji towarzyskiej itd. bądź w sposób zamierzony fotografowanej wraz z znajdująca się tuż obok przypadkową osobą mającą w środowisku złą opinię.

Fotografie pojazdów, jeżeli nie stanowią one elementu większego zbioru lub zostały z niego wyodrębnione publikować wolno tylko z nieczytelnymi tablicami rejestracyjnymi fotografowanych pojazdów. Nie wolno także publikować zdjęć prywatnych nieruchomości, gdy nie są one częścią planu ogólnego. W przypadku koniecznym, tak samo jak w odniesieniu do pojazdów przysłonić należy numer porządkowy posesji pozwalający na jej identyfikację.

Nie wolno publikować zdjęć na których w sposób celowy podkreślone są cechy fizyczne fotografowanej osoby, zaś szczególnie związane z ich niepełnosprawnością lub wadami fizycznymi.

Nie należy publikować fotografii na których są osoby przypadkowe od których nie uzyskano zgody na publikację wizerunku, albo publikując takie zdjęcie wizerunki tychże osób należy przysłonić.

Uczynienie osoby jako nierozpoznawalnej nie polega tylko na zasłonięciu jej oczu lub twarzy. Należy również zwrócić uwagę na inne charakterystyczne szczegóły np. znamiona, blizny, tatuaże lub elementy ubrania (np. dystynkcje na mundurze), które mogą doprowadzić do identyfikacji osoby pomimo tego, że jej twarz została ukryta.

Nie wolno dokonywać, a tym bardziej publikować zdjęć będących fotomontażem lub w inny sposób przekłamujących rzeczywistość. Nie publikuje się też w Internecie zdjęć zrobionych z ukrycia, a szczególnie tych, które miałby ośmieszyć osobę fotografowaną lub w jakikolwiek inny sposób naruszyć jej dobra osobiste.

Wykonując zdjęcia w czasie liturgii pogrzebowej z zasady i dla zachowania godności osoby zmarłej oraz wobec niej szacunku nie fotografuje się zwłok złożonych w trumnie i takich zdjęć nie zamieszcza się w Internecie, tym bardziej gdyby to miało służyć zaspokojeniu ciekawości bądź wzbudzić sensację.

Osoby duchowne na fotografii:
Pomimo tego, że księża (w tym między innymi np.: biskupi) oraz osoby zakonne poprzez swoją posługę pełnią funkcje publiczne, gdyż użyteczne społecznie zachowują status osoby prywatnej i w zasadzie na publikację wizerunków tychże osób należy od nich uzyskać zgodę. Natomiast prymas Polski, jako osoba porównywalna do prezydenta RP lub biskupi diecezjalni, których status zbliżony jest do wojewodów stają tzw. osobami publicznymi wówczas, gdy wypełniają swe zadania administracyjne a nie duszpasterskie. Taka sama zasada dotyczy również księży, którzy pełnią funkcje administracyjne np. dziekana („wójta gminy”).

Portale społecznościowe:
Poza parafialną stroną internetową wszystkie wyżej wymienione zasady obowiązują również na portalach społecznościowych, gdzie nie wolno publikować danych osobowych, informacji i wizerunków bez zgody osób, które one dotyczą. Oznacza to, że od 25 maja br. zabrania się w sposób dowolny i w dowolnej formie zamieszczać np. na Facebook-u fotografii osób bez ich zgody, a już zamieszczone, gdy zgody się nie posiada należy z przestrzeni publicznej usunąć.

Czym jest zgody na publikację i jak powinna być sporządzona:
Zgoda na publikację danych osobowych, informacji i wizerunków winna być sporządzona na piśmie i może dotyczyć tylko jednej kontretnej osoby. Nie występuje pojęcie „zgody zbiorowej” nawet, gdy taka miałaby dotyczyć np. rodziny. O publikacji wizerunku osoby nieletniej (dziecka i młodzieży) decydują jej rodzice lub opiekunowie prawni , przy czym zgoda musi być podpisana przez obojgu rodziców lub opiekunów, a nie przez jedną osobę.

Warto wiedzieć – dotyczy to głównie rodziców chwalących się swą latoroślą – że wizerunek dziecka np. pierwszokomunijnego można w dowolnej formie zamieścić w Internecie jeżeli ono jest jednym z elementów planu ogólnego. Natomiast w przypadku, gdy fotografowane dziecko jest wyodrębnione, a wokół niego na zdjęciu widocznych jest kilka lub kilkoro innych dzieci w takim przypadku albo wizerunki pozostałych dzieci należy przysłonić, albo uzyskać pisemną zgodę na publikację ich wizerunków w Internecie.

Każda zgoda musi również ściśle określać: kto, kogo, dlaczego, gdzie, w jakim celu, kiedy i na jaki okres chce wykorzystać dane osobowe, informacje o osobie lub jej wizerunek.

Co bardzo ważne – jedynym dysponentem danych osobowych, informacji i wizerunku jest osoba, które one dotyczą. Tylko tej osobie przysługuje prawo decyzji, a wyrażoną przez siebie zgodę bez żadnego uzasadnienia ma prawo w każdej chwili ograniczyć lub całkowicie cofnąć.

Czy wolno publikować informacje lub zdjęcia dotyczące parafii  bez zgody księdza proboszcza:
Nie. Bowiem parafia zgodnie z prawem kościelnym i świeckim posiada osobowość prawną i wszystkie dane oraz informacje o niej podlegają ochronie prawnej. Również kościół parafialny, kościoły filialne, kaplice oraz ich wnętrza jeżeli nie są dobrem ogólnonarodowym, czyli nie zostały wpisane do rejestru zabytków podlegają ochronie i informacje o tych obiektach oraz ich zdjęcia mogą być publikowane wyłącznie za zgodą księdza proboszcza lub osoby przez niego upoważnionej.

Te same zasady dotyczą cmentarza parafialnego i innych miejsc, których właścicielem, dzierżawcą lub zarządcą jest parafia.